To wydarzyło się naprawdę! Wstrząsające wspomnienia Solomona Northupa, wolnego człowieka, który stał się niewolnikiem! Jest rok 1841. Na dwadzieścia lat przed wybuchem wojny secesyjnej Solomon Northup - wolny i wykształcony człowiek z Północy, ojciec dwojga dzieci, szczęśliwy mąż i szanowany obywatel - zostaje podstępem porwany i sprzedany handlarzom niewolników. Tak rozpoczyna się trwająca dwanaście lat dramatyczna odyseja człowieka, który wbrew otaczającej go brutalnej rzeczywistości próbuje przetrwać i nigdy nie tracić nadziei na wolność. Po jakimś czasie spisuje swoją historię - poruszające świadectwo tego, czym było niewolnictwo w XIX-wiecznej Ameryce. Człowiek raz wolny, pozostanie nim na zawsze. Film na podstawie wspomnień Northupa zachwycił rzesze krytyków i został okrzyknięty przez publiczność absolutnym arcydziełem!

Solomon Northup to postać autentyczna. Na świat przyszedł w 1808 roku w Nowym Jorku jako wolny człowiek - niewolnictwo zniesiono tam już w 1785 roku. Odebrał wykształcenie, nauczył się gry na skrzypcach, ożenił się, spłodził troje dzieci. Prowadził proste, choć wcale niełatwe życie, pracą własnych rąk i umysłu - który w niczym nie ustępował umysłom białych - zarabiał na utrzymanie swojej rodziny, zdradzając wyraźną smykałkę do interesów połączoną z solidnością i pracowitością. Mimo w oczywisty sposób niższego stanu i gorszej pozycji społecznej, radził sobie dobrze, był szczęśliwy, a jego rodzinie niczego nie brakowało… Aż do feralnego roku 1841, kiedy to zbliżał się do cienia, w nieprzeniknioną ciemność, w której wkrótce miał zniknąć. Zwabiony ofertą pracy został podstępnie porwany i sprzedany w niewolę. W koszmarnych warunkach przetransportowano go aż do Luizjany, jednego ze stanów kontrolowanych przez Konfederację (w stanach południowych zniesienie niewolnictwa było możliwe dopiero po wojnie secesyjnej i ostatecznie udało się niemal wiek później, w 1865 roku). Tam zmuszono go do niewolniczej pracy i więziono przez dwanaście lat… Po odzyskaniu wolności spisał i wydał swoją historię, która stała się poruszającym głosem w dyskusji o lekceważonej przez wieki kwestii niewolnictwa. Powieść napisana jest w XIX-wiecznej konwencji pamiętnika, autor jest tu jednocześnie narratorem i wszystkie wydarzenia prezentuje nam z własnej perspektywy. Krótko zdaje nam sprawę z niełatwej historii swojej rodziny, opisuje też swoje życie sprzed porwania i już w tych pierwszych słowach zyskuje sympatię czytelnika jako człowiek uczciwy, pracowity, znający swoją wartość i mający otwarty umysł a przy tym życzliwy ludziom. Jego życie rodzinne było szczęśliwe, ale dalekie od sielanki - chociaż wolni, czarni w północnych stanach USA wciąż doświadczali dyskryminacji. Solomon Northup był jednak człowiekiem wielkiego ducha i trochę… marzycielem. Nie zrażał się więc i wierzył w swoją przyszłość. Niestety los zgotował mu próbę niemal na miarę Hioba.

Warto zauważyć, że swoją autobiograficzną książkę Solomon Northup dedykuje Harriet Beecher Stowe i jej słynnej powieści Chata Wuja Toma. Nietrudno to zrozumieć – dzieło Stowe opublikowane w 1851 roku opowiada właśnie o strasznym losie niewolników z amerykańskiego Południa, zaś sama autorka uczestniczyła w akcjach ukrywania zbiegłych niewolników i przerzucania ich na Północ. Tak naprawdę jedyną rzeczą, która mi się w tej książce nie podoba, jest… jej tytuł. Jestem niemal pewna, że decyzja wydawcy w tym zakresie wynikała z faktu, że film inspirowany książką jest w polskiej dystrybucji zatytułowany właśnie w ten sposób, jednak trudno mi przełknąć ten anglojęzyczny tytuł w polskiej publikacji. Na szczęście nie jest on wyeksponowany na okładce; poza tym to tylko szczegół. Pełna starannie oddanych detali historia spisana piórem Solomona Northupa jest poruszającym, pochodzącym od naocznego świadka świadectwem niewolnictwa w XIX-wiecznej Ameryce, budzącą emocje opowieścią o rozciągniętej na dwanaście lat odysei człowieka, który, zachowując pamięć o swojej rodzinie, stara się przetrwać - choć nie za wszelką cenę - i nie traci nadziei na odzyskanie wolności i dawnego życia. Książka warta polecenia - nie tylko miłośnikom i miłośniczkom literackiej klasyki, choć im przede wszystkim. Niewątpliwie warto też sięgnąć po literacki pierwowzór przed lub po obejrzeniu filmu – aby mieć pełniejszy obraz tej trudnej, ale i niezwykłej historii.